tl;dr
- Chcesz mieć zdrowe kości? Potrzebujesz witaminy D, ale…
Witamina D jest fascynującą witaminą. Zalicza się do niewielu witamin, które mają własne oficjalne wytyczne co do stosowania i przyjmowanie jest zalecane od pierwszych dni życia![i] Wiem, wiem, pozostałe witaminy też są ważne; A, B, C, E…także mają swoje zalecane dzienne zapotrzebowania[ii], ale zwracamy szczególną uwagę na D (K też była dość popularna, ale od kiedy jest podawana w iniekcji domięśniowej tuż po porodzie, to mniej o niej słyszymy).
Nas najbardziej interesuje witamina D3 (zauważyliście, że dodałem trójeczkę?). Skoro jest D3, to musi być i D2 i D1, logiczne nie? Jest i też D4…oraz D5, D6, D7.[iii] Wszystkie należą do grupy witamin D, takie związki chemiczne oparte na steroidach.[iv] D3, inaczej, cholekalcyferol, jest naszą fizjologiczną witaminą, bo ją tworzymy w skórze z 7-dehydrocholesterol za pomocą promieniowania słonecznego [znajduje się też w różnych pokarmach]. Następnie jest przetransportowana do wątroby, gdzie za pomocą enzymów jest zamieniona na 25-hydroksy-cholekalcyferol, inaczej kalcyfediol. Kalcyfediol jest dalej transportowany do nerek i zamieniony w 1,25-dihydroksy-cholekalcyferol, inaczej kalcytriol. Jeszcze witamina D2 (ergokalcyferol) wchodzi w grę z efektem końcowym podobnym do D3, tylko że D2 pochodzi z innych źródeł, ale też musi być napromieniowana [nie tylko przez słońce].
Kalcytriol jest właściwą substancją czynną, kiedy mówimy o działaniu witaminu D(3). Z powodu jego działania niemal w całym ciele i nie tylko w nerkach gdzie jest ostatecznie wytwarzany, powinno się go nazywać hormonem. D3 też działa, ale kalcytriol jest o 20-25 razy silniejszy. Dla uproszczenia, trzymajmy się nazwy witaminy D3.
Witamina D3, razem z parathormonem, jest potrzebna do utrzymania odpowiedniego poziomu wapnia we krwi. D3 zwiększa wchłanianie wapnia z jelit, zwiększa (zwrotne) wchłanianie wapnia w nerkach, pobudza komórki w kościach (osteoklasty) do uwalniania wapnia co następnie prowadzi do odbudowy tych kości za pomocą wchłoniętego wapnia przez inne komórki (osteoblasty). Osteoklasty niszczą, osteoblasty naprawiają. Tym sposobem nasz szkielet (kościec) ciągle produkuje i naprawia się, bo wapń jest ciągle w ruchu i jednocześnie zwiększamy ilość dostarczanego wapnia!
Niedobór witaminy D3 zatem powoduje, że mniej wchłaniamy wapnia z jelit (duuuużo mniej). Ten niedobór wapnia powoduje, że produkujemy więcej parathormonu (Pamiętacie? Współpracują aby utrzymać odpowiedni poziom wapnia we krwi). Parathormon utrzymuje odpowiedni poziom wapnia poprzez uwalnianie wapnia z kości poprzez osteoklasty. Spoko. Osteoklasty uwalniają, i osteoblasty naprawiają…ale z czego? Skoro nie wchłaniamy wapnia z jelit, to Z CZEGO? Osteoblasty najpierw tworzą miękkie rusztowanie z kolagenu i białek. Stworzyliśmy tak zwane osseiny. Następnie wapń powinień tu się osadzić w procesie mineralizacji co tworzy nasze kości. Zatem, bez wapnia zostajemy z miękkim rusztowaniem bez wzmocnienia. Stara dobra kość zostaje zamieniona na kruchą.[v]
Niedobrze.
Chcesz mięc zdrowe kości? Chcesz aby twoje dziecko miało zdrowe kości? Będzie trzeba zaopatrzyć się w witaminę D. Ale…bo zawsze jest jakieś ale: Ale ile? Ale komu? Ale który preparat? Ale którą witaminą? Ale jak długo? Ale dlaczego teraz nie chcesz o tym napisać?
Bo moja zagipsowana noga już zaczyna mi dokuczać. Muszę się położyć i ją unieść 😀 Związku z tym, bezczelnie zapraszam do następnego wpisu dotyczącego podejścia do suplementacji, który niebawem się pojawi.
[i] Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018 r.; Rusińska et al.
[ii] Żywienie i leczenie żywieniwe dzieci i młodzieży – Hanna Szajewska
[iii] Simultaneous Synthesis of Vitamins D2, D4, D5, D6, and D7 from Commercially Available Phytosterol, β-Sitosterol, and Identification of Each Vitamin D by HSQC NMR, Shiro Komba et al, Metabolites 2019, 9, 107
[iv]Farmakologia i toksykologia, II wydanie polskie – Ernst Mutschler
[v]Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology – John Hall